Karmienie piersią
Zobacz również:
Powstanie mleka, skład mleka, toksyny w mleku, porównanie mleka naturalnego ze sztucznym, siara, nawał mleczny, karmienie na żądanie, techniki karmienia, ćwiczenia ssania, karmienie po cesarskim cięciu, karmienie wcześniaków, karmienie przez kobietę będącą w ciąży, za mało pokarmu, problemy z brodawkami, zastój pokarmu, ropień piersi, gdy nie chce ssać, pozytywne strony karmienia piersią, rano i wieczorem – czym różni się pokarm, relaktacja, uwagi.
Uważa się, że karmienie piersią jest najwłaściwszym sposobem żywienia dziecka. Niezaprzeczalne są jego korzyści fizjologiczne i psychologiczne mające wpływ na rozwój dziecka. Pokarm kobiecy jest zbalansowany pod względem zawartości węglowodanów, białka, witamin tłuszczów i składników mineralnych i dostosowany do etapu rozwojowego dziecka. Zawarte w pokarmie kobiecym składniki wspomagają trawienie mają działanie przeciwulteniające i przeciwzakaźne, jak również posiadają pewne walory smakowe związane z pokarmami spożywanymi przez matkę. Karmienie piersią zwiększenie odporności na zakażenia układu pokarmowego, oddechowego i ucha środkowego oraz zapobiega alergiom. Mleko matki przez pierwsze 6 miesięcy zaspokaja wszystkie potrzeby żywnościowe niemowlęcia z wyjątkiem witaminy D3.
Powstawanie mleka
Miejscem powstania mleka są pęcherzyki mleczne w gruczołach piersiowych kobiety. Przewody mleczne prowadzą powstające mleko do zatok skąd przewodami wyprowadzającymi na zewnątrz przez brodawkę. Bodźcem do powstawania mleka jest ssanie dzięki któremu pobudzany jest odruch nerwowy u mamy prowadzący do wydzielania prolaktyny. Prolaktyna jest hormonem przysadki mózgowej odpowiedzialnym za wytwarzanie pokarmu kobiecego. Im więcej dziecko jest karmione piersią tym więcej bodźców pobudzających i więcej pokarmu. Innym hormonem wydzielanym podczas karmienia jest oxytocyna odpowiedzialna za skurcze przewodów mlecznych w ten sposób wypływanie mleka z przewodów wyprowadzających. Zaburzenie produkcji oxytocyny prowadzi do zastoju pokarmu i w dalszej kolejności do zmniejszenia jego produkcji.
Skład mleka
Pokarm kobiecy jest dostosowany do potrzeb noworodka a później niemowlęcia. Skład i ilość odpowiadają zapotrzebowaniu dziecka, umożliwiając mu prawidłowy rozwój. Pierwszy pokarm nazywany siarą jest bogaty w białko i przeciwciała, pod względem gęstszej konsystencji odpowiada możliwościom i potrzebom przewodu pokarmowego. Siara w ciągu kilku dni zmiana się pod względem składu poprzez zwiększenie ilości, kaloryczności oraz zmian w zawartości białka i tłuszczu. W czasie 3 tyg ustala się ostateczny skład pokarmu kobiecego. Charakterystyczna jest jednak pewna zmienność składu w trakcie karmienia. Początkowo jest on bardziej wodnisty, z czasem zawiera więcej tłuszczów, białek i cukrów. Dlatego krótkotrwałe, przystawienie dziecka do piersi nie zaspakaja wszystkich potrzeb żywieniowych. Zauważono również pewną zmienność w ciągu dnia, i tak pokarm nocny posiada nawet 3 razy więcej tłuszcz, a dzienny więcej białka. Dieta matki jest tylko w niewielkim stopniu ma wpływ na zmiany w składzie ilościowym i jakościowym mleka. Zwrócić należy uwagę, na zmienność składu podczas karmienia.
Woda jest głównym składnikiem mleka kobiecego. Zawartość wody w pokarmie jest stała, niezależna od tego jak dużo płynów przyjmuje mama.
Białko zawarte w pokarmie kobiecym znajdują to aminokwasy, których zawartość dostosowana jest do zdolności trawiennych niemowlęcia. W około 40% jest to także kazeina, która jest łatwa w przyswajaniu. Pozostałe 60% stanowi serwatka. Białkami znajdującymi się w pokarmie są również laktefferyna odpowiedzialna za gospodarkę żelaza, laktoglobulina, przeciwciała produkowane przez matkę i przekazywane podczas karmienia. Mleko kobiece zapewnia w ten sposób konieczną ochronę immunologiczną w czasie dojrzewania własnego układu odporności niemowlęcia. Szereg czynników przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych i imumomodulujących utrzymuje niemowlę w zdrowiu. Udowodnione zostało dawno, że dzięki temu dzieci karmione naturalnie są w mniejszy stopniu narażona na infekcje.
Tłuszcze stanowią ważny składnik energetyczny jak i budulcowy. 95% tłuszczów zawiera kwasy tłuszczowe nienasycone, które są łatwo przyswajane i trawione. Dodatkowo mleko kobiece zawiera enzymy służące właśnie do trawienia tłuszczów. Tłuszcze odgrywają zasadniczą rolę w budowie układu nerwowego.
Węglowodany – laktoza jest głównym cukrem wchodzący w skład mleka kobiecego. Laktoza posiada duża wartość energetyczną oraz jest budulcem tkanki nerwowej. Zawartość laktozy jest stosukowo wysoka w odniesieniu do mleka kobiecego.
Minerały i Witaminy: pokarm kobiecy zawiera mniej soli mineralnych w porównaniu z mlekiem krowim, niemniej jednak biodostępczość zawartych minerałów jest znacznie wyższa np.: dostępczość wapnia jest o 75 % wyższa niż spotykana w mieszankach, a o 50% wyższa niż mleka krowiego. Umożliwia to mniejsze stężenie soli mineralnych w mleku kobiecym co ma swoje znaczenie dla funkcji nerek u niemowlęcia. Spośród witamin zwrócić należy uwagę, że mleko kobiece poza witaminą D3, w mniejszym stopniu witaminą K w pełni zaspakaja potrzeby niemowlęcia do 6 miesiąca życia.
Porównanie pokarmu kobiecego i mleka krowiego
| Składnik | Siara | Pokarm kobiecy | Mleko krowie |
|---|---|---|---|
| kalorie [kcal/100ml] | 57 | 65 – 70 | 65 – 70 |
| białko [g/100ml] | 2.3 | 0.9 – 19 | 3.5 |
| tłuszcze [g/100ml | 3.0 | 4.3 | 3.8 |
| laktoza [g/100ml] | 5.7 | 7.1 | 4.7 |
| sód [mEq/l] | – | 9 | 27 |
| potas [mEq/l] | – | 9 | 27 |
| magnez [mEq/l] | – | 3 | 9 |
| żelazo [mEq/l] | – | 0.5 – 1 | 0.5 |
| miedz [mEq/l] | – | 0.4 | 0.02 |
| cynk [mEq/l] | – | 0.2 | 0.4 |
| wapń [mEq/l] | – | 40 | 120 |
| witamina A [mg/dl] | – | 53 | 34 |
| witamina D [IU/dl] | – | 0.4 | 0.3 – 1 |
| witamina E [mg/dl] | – | 0.35 | 0.1 |
| witamina K [mg/dl] | – | 1.5 | 6 |
Rano i wieczorem – czym różni się pokarm
Pokarm kobiecy zmiana się w zależności od pory dnia. Pokarm nocny posiada większą zawartość tłuszczu, sodu potasu i żelaza jest również bardziej kaloryczny. Stąd karmienie noce ma znaczący wpływ na przyrost masy ciała i rozwój dziecka. Karmienie nocne przynosi więc wiele korzyści dla dziecka, dodatkowo jest to czas kiedy przystawienie do piersi jest najmniej zakłócone, dziecko może długo ssać pierś i w pełni zaspokoić swoje potrzeby żywieniowe. Ten nocny spokój jest także pozytywnym bodźcem dla dostrajania się matczynych odruchów zależnych od oxytocyny.