Wzbogacanie diety
Odchodzenie od diety opartej wyłącznie na mleku kobiecym lub modyfikowanym poprzez wprowadzanie pokarmów uzupełniających określamy terminem wzbogacanie diety niemowlęcia. Przestawienie niemowlęcia na dietę składającą się z pokarmów spożywanych przez dorosłych wymaga uwzględnienia potrzeb żywnościowych i rozwojowych dziecka tak aby nie doprowadzić do niedoborów. Zbyt wczesne zaprzestanie karmienia naturalnego zwiększa ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych ,rozwoju alergii. natomiast odwlekanie momentu wprowadzania pokarmów uzupełniających może spowodować spowolnienie lub zahamowanie wzrostu. Tak więc jest to zagadnienie złożone, w którym nie możemy jednoznacznie określić odpowiedniego wieku do wprowadzania pokarmów uzupełniających. Proces odchodzenia od diety mlecznej rozpoczynamy w chwili gdy mleko matki lub stosowane mleko modyfikowane (karmienie sztuczne) nie jest już w stanie zaspokoić potrzeb rozwijającego się dziecka. W praktyce czas ten jest zależny od uwarunkowań kulturowych, etnicznych oraz zwyczajowych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca by w okresie pierwszych 4 – 6 miesięcy dziecko było karmione wyłącznie mlekiem matki.. Pokarmy uzupełniające wprowadzać należy stopniowo, kiedy dziecko jest na to gotowe ( zwykle 4-6 miesiąc). W okresie wzbogacania diety dziecko powinno otrzymywać odpowiednią ilość mleka kobiecego lub mleka modyfikowanego ( karmienie sztuczne). Przy wyborze pierwszych pokarmów należy ocenić, ilość których ze składników może być w dotychczasowej diecie niewystarczająca. Zwraca się szczególną uwagę na podaż energii, żelaza i cynku. Po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających karmienie piersią powinno być kontynuowane do 2 roku życia lub dłużej
ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ
Tempo wzrostu niemowląt jest różne w grupie karmionych piersią i w grupie karmionych sztucznie. Badania grupowe wykazały, że tempo wzrostu niemowląt karmionych piersią przez ponad 3 miesiące jest mniejsze w odniesieniu do niemowląt karmionych sztucznie bądź karmionych naturalnie nie dłużej niż przez 3 miesiące. Stwierdzono, że dzieci pomiędzy 5 a 24 miesiącem życia są szczuplejsze od swoich rówieśników. Nie wypływa to jednak na ruchliwość, rozwój intelektualny i śmiertelność. Fakty te mogą prowadzić do nieuzasadnionych wątpliwości dotyczących zaspakajania potrzeb dziecka poprzez naturalne karmienie.
- 1- 3 miesiąc życia – dostarczana jest największa ilość energii ( średnio 110 kcal /kg dziennie)
- 4 -9 miesiąc życia – spadek zapotrzebowania związany z obniżeniem tempa wzrostu przy jednocześnie nie rozwiniętych czynnościach ruchowych (chodzenie, etc.)
- > 9 miesiąc życia – ponowny wzrost związany z nasileniem czynności ruchowej (raczkowanie, chodzenie)
ZAPOTRZEBOWANIE NA ŻELAZO
Odpowiedni poziom żelaza w organizmie ma istotny wpływ na rozwój psychomotoryczny ponieważ żelazo odgrywa rolę w metabolizmie neuroprzekaźników. Dziecko jeszcze przed urodzeniem gromadzi zapas żelaza wystarczający na okres od 4 – 6 miesiąca życia, stąd u niemowląt donoszonych niedokrwistość z niedobory żelaza rozwija się wyjątkowo rzadko. Po 8 tygodniu życia zapasy żelaza w ustroju dziecka wzrastają z uwagi na zwiększony rozpad czerwonych krwinek i zmniejszoną produkcję krwinek czerwonych (erytropoeza).
Ubytek dobowy żelaza w tym okresie szacuje się na 0.24 mg (0.04mg/kg).
Spodziewane w okresie 4-6 miesiąca życia nasilenie erytropoezy powoduje wyczerpanie się zapasów żelaza stąd wymagane wprowadzenie preparatów wzbogaconych w ten pierwiastek.
Ryzyko wystąpienia niedokrwistości jest wyższe:
- u wcześniaków,
- u dzieci z urodzeniowo niskim poziomem hemoglobiny we krwi,
- u dzieci starszych karmionych mlekiem krowim,
- przy karmieniu pokarmami zawierającymi niewielką ilość witaminy C,
- u dzieci karmionych piersią przez ponad 6 miesięcy bez podawania preparatów żelaza.
DOJRZAŁOŚĆ PRZEWODU POKARMOWEGO
Organizm niemowlęcia musi tolerować i trawić bardziej złożone cząstki pokarmowe. Zdolność do trawienia i wchłaniania pokarmów rozwija się stosunkowo wcześnie i wyprzedza moment wprowadzania pokarmów uzupełniających.
GOTOWOŚĆ ROZWOJOWA
Istotnym elementem przy określaniu właściwego momentu wprowadzania pokarmów uzupełniających jest umiejętność żucia i przełykania. Koordynacja życia i przełykania oraz opanowania tej sekwencji warunkuje podjęcie postępowania uzupełniającego dietę.